Un Çeşitleri Nelerdir? Hangileri Daha Sağlıklıdır?

Un, yağ, şeker ve yumurta her evin olmazsa olmaz temel gıdalarındandır. Pasta, börek, kek ve daha birçok ürün hepimizin severek yediği ve misafirlerine ikram ettiği yiyecekler. Un ise elbette olmazsa olmaz bileşen. Ekmeğin yapımının basit olması yanında doyurucu olduğu da göz önüne alındığında, tüm sofraların vazgeçilmezi oluyor. Un, su, tuz ve mayayla yapılan ekmeğin kalitesini ise unun kalitesi belirliyor. Günlük hayatta daha ucuz olması ve kolay bulunabilmesi nedeniyle tüketilen paketli ekmeklerin doğal olmadığı artık herkes tarafından bilinen bir gerçek. Evlerimizde kullandığımız rafine veya sanayi unların lezzetli olduğu doğru; ancak kullanmak zorunda olduğumuz tek un çeşidi değil. Kuruyemişlerden ve diğer tohumlardan üretilen un çeşitleri, tüketiciler tarafından daha sık tercih edilmeye başlandı. Ev yapımı ekmekler ve birbirinden sağlıklı yemek tarifleri için kullanabileceğimiz diğer un çeşitlerine göz atalım.

Un Nedir?

Tahılların değişik yöntemlerle öğütülmesiyle elde edilen toz yapıdaki maddeye un denir. Herkes tarafından bilinen un, genellikle buğdaydan elde edilendir. Çavdar, siyez, yulaf gibi diğer tohumlardan elde edilen unlar, tohumun veya tahılın ismiyle anılır. Renkleri, un topaklarının büyüklükleri ve içerdiği yararlı maddeler değişiklik gösterse de en sağlıklı unlar arasında yer alırlar.

Gastronomide kuvvetli, orta ve zayıf un ayrımı vardır. Kuvvetli unlar baklava, börek ve pasta gibi ürünlerde kullanılır. Hamurun bir arada kalması ve ürünün düzgün çıkartılabilmesi için bu ayrıma da dikkat etmek gerekir. İnce undan yapılan baklava muhtemelen tutmayacaktır. Tabii biz yine baklavadan pastadan bahseder olduk; siyez buğdayından sağlıklı tariflere buradan ulaşabilir ve pastayı çöreği bir kenara bırakabilirsiniz!

Rafine veya Sanayi Unlar Neden Sağlıklı Değil?

Alınan hazır paketli sanayi tipi unların neden sağlıksız olduğunu anlamak için öncelikli olarak tahılın yapısını anlamamız gerekir.

Tahıllar endosperm, rüşeym ve kepek olmak üzere üç bölümden oluşur.

• Endosperm: Nişastadan oluşan endosperm, tahılın en büyük bölümüdür.
• Rüşeym: Protein, vitamin ve mineral içeren bu bölüm, buğdayın embriyosudur.
• Kepek: Lifli yapıya sahip olup tahılın dışını sarar.

Sanayi unlarında rüşeym ve kepek kısmı tahıldan atılarak sadece endosperm kısmı kullanılır. Bu nedenle tahıldan alınması gereken faydalı mineraller, vitaminler ve yağlar tam olarak alınamamış olur.

Endospermden yapılan unda bolca nişasta bulunduğundan mide hazmı sorunlarına yol açabilir. Şeker hastaları için de uygun değildir. Sanayi tipi unları ince öğütüldüğünden nişasta şekere dönüşür. Şeker de vücutta yağlanmaya yol açarak kilo alımına sebep olur. "Ekmek yiyerek zayıf kalmak mümkün değil” demeleri boşuna değil anlayacağınız… Tabi ki buradaki ekmekten kastımız rafine unla yapılan ekmek.

Sağlıklı Un Çeşitleri Nelerdir?

Sağlıklı unun kaba öğütülmüş olması gerekir. Tahılın üç bölümünün de öğütülerek yapıldığı unlar, en sağlıklı un çeşitleri arasındadır. Doğal unlarda daha pütürlü ve topaklı bir yapı görmek normaldir. Taş değirmeninde öğütülmüş olan un taneli yapı sağlayacağından besinleri içinde tutacak ve yine sağlıklı olacaktır. Sanayi tipi unların neden zararlı olduğundan bahsettik. Paketli ekmeklere mısır şurubu ve şeker gibi katkı maddelerinin de eklendiğini söylemeden geçemeyeceğiz. Sanayi unu sağlıklı değilse, "hangi un çeşitleri sağlıklı?” sorusunu sormakta haklısınız. Şimdi, onlardan bahsedeceğiz.

• Siyez Unu
• Kavılca Unu
• Kızıl Buğday Unu
• Tam Buğday Unu
• Çavdar Unu
• Yulaf Unu
• Arpa Unu
• Dinkel Unu
• Karakılçık Unu
• Sarı Buğday Unu

Kırmızı buğay unu, kirik buğday unu, menekşe unu, kunduru unu ve üveyik unu diğer sağlıklı un çeşitleri arasında yer alır. Nohut, kestane, badem ve keçiboynuzu unları da beyaz un yerine tercih edilebilir.

İçiniz Rahat Bir Şekilde Tüketebileceğiniz Un Çeşitleri

Genetik yapısı bozulmamış, doğal mı doğal unlarla sindirim sisteminizi hızlandırabilir, bağışıklık sisteminizi güçlendirebilirsiniz.

Siyez Unu: Dünyada Einkorn olarak da adlandırılan Siyez Buğdayı, genetiği değişime uğraşamamış iki buğdaydan biridir. İçerisinde zengin protein ve karotenoid bulunduran siyez buğdayı Kastamonu bölgesinde yoğun olarak yetiştirilmektedir. Sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olmak isteyenlerin tercih ettiği siyez unu ise haliyle siyez buğdayından elde ediliyor. Siyez buğdayı içerdiği yoğun lif ve protein ile tip 2 diyabeti önlerken, kilo vermeye yardımcı oluyor. Faydasını saymakla bitiremeyeceğimiz siyez ununun faydalarını detaylı bir şekilde öğrenmek ve siyez unlu pratik tariflere göz atmak isterseniz sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

Kavılca Unu: Genetiği günümüze kadar korunmuş diğer bir buğday kavılca buğdayıdır. Soğuk iklimde yetişmeye uygun olup en çok Kars bölgesinde yetişmektedir. Kavılca buğdayının kalın ve katmanlı kabuğu vardır. Glüten miktarı oldukça düşük olan buğdayı ve ondan yapılan kavılca ununu, çölyak hastaları başta olmak üzere çoğu kişi tercih eder. Makineyle hasat edilemediğinden elle hasat edilir. Bu nedenle fiyatı biraz daha yüksektir; ancak diğer tahıllara kıyasla 1.5 kat daha fazla protein, mineral ve vitamin içerir. Kavılca unundan yapılan ürünlerin tadı oldukça lezzetlidir.

Doğru Un Çeşidini Seçerek Sağlığınızı Koruyabilirsiniz

Unun, ekmeğin ve undan yapılan ürünlerin kalitesini belirlediğinden bahsetmiştik. Unun içerdiği yararlı bileşenler de sağlığınızı olumlu yönde etkileyecektir. Çok kullanılan diğer un çeşitleri:

Tam Buğday Unu: Öğütme işlemi, beyaz unda rüşeym ve kepek kısmı çıkarılarak yapılır. Tam buğday unu üretilmek için ise buğday bütün olarak öğütme işlemine sokulur. Herhangi bir katkı maddesi eklenmez ya da buğdayın faydasından hiçbir şey kaybedilmez. Son yıllarda televizyon programları sayesinde kullanımı artan tam buğday unu, denedikten sonra vazgeçemeyecekleriniz arasında.

Çavdar Unu: Çavdar, buğdaydan daha zor bir tahıldır. Endosperm, kepek ve rüşeym kısımları birbirinden çok zor ayrılır, bir bütün halinde korunur. Vücutta yağ depolama oranını düşürdüğünden diyetlerde sıklıkla tercih edilir. Kalp sağlığını korur ve şeker hastalığına karşı direnç sağlar. Fırınlardan çavdar ekmeği alabileceğiniz gibi evde kendiniz de kolaylıkla yapabilirsiniz.

Yulaf Unu: Yulaf kepekli bisküvilerin revaçta olmasından sonra diyet öğünlerinde yulaf ezmesinin kullanılması, yulafın ülkemizdeki popüler arttırdı. Süt, yoğurt gibi temel ürünlerle kullanılmasının yanı sıra tarif kolaylığı sağlayan yulaf, herkesin sevdiği bir tahıl. Kan şekerini dengede tutması ve tokluk hissi yaratması ise en büyük artılarından.

Doğal ve genetiği bozulmamış unlar için ödeyeceğiniz fiyat, sanayi unların fiyatlarıyla kıyasladığınızda fazla gelebilir. Raflarda her gün gördüğümüz unlar hem kolay ulaşılabilir olup hem de düşük maliyetlidir; ancak sağlığınıza uzun sürede zarar verir. Sağlıklı beslenmek isteyenlere ulaşım ve fiyat kolaylığı sağladığımız sitemizden sağlıklı unları satın alabilir; birbirinden lezzetli tariflerle yaşam şeklinizi değiştirebilirsiniz!